De nieuwe Amerikaanse president Trump zegt het Trans-Pacific-Partnership-handelsverdrag (TPP) op. En waarschijnlijk gaat het TTIP-handelsverdrag tussen de VS en Europa de prullenbak in. President Trump zegt hardop dat de Amerikanen weer zelf spullen moeten gaan maken in plaats van spullen te importeren. Dat betekent een terugkeer naar halverwege de 20e eeuw.
Vorig jaar zagen we al dat de meerderheid van de Britse kiezers zich wil terugtrekken uit de EU en dat men in Europa niet zo happig is op uitbreiding van de handel met Rusland en Oekraïne. Allemaal signalen, die erop duiden dat de wereldwijde handel niet verder wil toenemen.
Naast die signalen zijn er ook keiharde cijfers, die laten zien dat de wereldhandel niet verder toeneemt.
De World Bank berekent jaarlijks het mondiale GDP, het Bruto Nationaal Produkt van de gehele wereld (dus eigenlijk Bruto Internationaal Produkt).
En de World Bank berekent dan ook welk deel van dat GDP verdiend wordt aan handel.
Volgens die berekening werd in 2008 61% van het mondiale GDP gegenereerd door handel. In het jaar 2015 was dat aandeel teruggelopen naar 58,3%
Op de website van de World Bank zijn deze cijfers terug te vinden in eenreeks, die terugloopt tot 1960.
Er zijn twee mogelijke verklaringen voor de trendbreuk in de grafiek hierboven:
– na 2008 is de wereldhandel niet verder gegroeid
– de wereldhandel is na 2008 wel gegroeid, maar die groei draagt netto niets bij aan het mondiale GDP
De World Bank-data geven ook inzicht in het GDP van individuele landen en de bijdrage van handel in dat GDP.
Laten we allereerst eens kijken naar de VS.
In 2008 verdiende de VS 29,9% van haar GDP door handel. In 2011 was dat nog hoger: 30,9%.
Maar in 2015 is dat gezakt naar 28,0% van het GDP.
De veranderingen die in China opgetreden zijn in de laatste 50 jaar zijn spectaculair.
In de jaren 60 en het begin van de jaren 70 bedroegen de inkomsten uit handel voor China minder dan 10% van het GDP. Door de globalisering werd China een industriële grootmacht en groeide de handel met de rest van de wereld snel. In het jaar 2000 bedroegen de inkomsten uit handel al 40% van het GDP. In de periode 2004 – 2007 was het zelfs meer dan 60%. Maar sinds de crisis van 2008 is de handel voor China minder lucratief geworden. In 2015 kwam 40,7% van China’s GDP uit handel.
Handel brengt met zich mee dat handelswaar verplaatst moeten worden. Dat transport kost energie.
De wereldhandel heeft kunnen groeien door goedkope energie. De goedkope fossiele brandstoffen maakten het transport zo goedkoop, dat het voor bedrijven mogelijk werd fabrieken te bouwen in lage lonen landen. In de tijd dat aardolie $20 per vat kostte werden de transportkosten naar lage lonen landen makkelijk terugverdiend. Bij een olieprijs van $100 per vat lukt dat niet meer. En bij een olieprijs van $50 per vat ook niet.
Het transport is te duur geworden en het wordt voor bedrijven interessant om de produktie weer te verplaatsen naar het land waar de spullen verkocht zullen worden. Daarom zegt president Trump hardop dat de Amerikanen weer zelf hun eigen spullen moeten maken. Misschien heeft hij het zelf bedacht, maar waarschijnlijk is de nieuwe economische realiteit doorgedrongen tot het Amerikaanse bedrijfsleven. En de president is gewoon de marionet, die voor de televisiecamera’s het beleid van de banken en grote bedrijven uitvoert.
Cassandraclub 