Nieuwe aflevering van Cassandra TV.
Een BBC-documentaire uit 2009 over de afhankelijkheid van ons huidige landbouwsysteem van fossiele brandstoffen. Gelukkig worden er ook alternatieve landbouwmethoden, zonder aardolie en kunstmest (en zonder Yvon Jaspers), getoond.
De boerderij van de toekomst – A Farm for the future
Fresh, the movie is een documentaire over de industriële landbouw en veeteelt in de VS.
In de film krijg je te horen over de problemen van deze geautomatiseerde, massale voedselproduktie. En we zien Amerikaanse boeren, die weer terug willen naar traditionele, kleinschalige landbouw, waarbij niet meer geproduceerd wordt dan de lokale gemeenschap nodig heeft.
Moeten we doorgaan met machinale landbouw en mega-veeteelt?
Of moeten we terug naar kleinschalige landbouw?
Zonder de industriële landbouw en veeteelt zullen de voedselprijzen stijgen. En waarschijnlijk zal de produktie te laag worden om 7 miljard mensen te voeden. Maar ik denk dat door natuurlijk verloop de wereldbevolking langzaam zal gaan krimpen.
Voedsel- en biobrandstofgewassen groeien het makkelijkst en goedkoopst op grond.
Maar grond is schaars aan het worden. Goede landbouwgrond op een plek waar veel zonlicht is (in de tropen) wordt steeds meer waard. Geen wonder dat veel regeringen en bedrijven landbouwgrond in de tropen willen pachten.
We moeten zuinig zijn op grond.
De afgelopen decennia is in veel Westerse landen geleidelijk de hoeveelheid landbouwgrond afgenomen. In Nederland daalde het percentage landbouwgrond van bijna 59% in 1992 tot minder dan 57% in 2009.
Dezelfde trend zie je in Denemarken:
In Frankrijk:
En in Spanje:
Stuart Staniford zocht nog meer voorbeelden op en plaatste onderstaande grafiek op zijn weblog, Early Warning.
De afname in hoeveelheid landbouwgrond wordt in sommige landen gecompenseerd door steeds hogere opbrengsten per hectare.
In Nederland groeit de voedselproduktie nog wel maar in veel andere landen niet. Terwijl de bevolking nog wel groeit.
Westerse landen zullen steeds meer voedsel uit Afrika, Azië en Zuid-Amerika gaan importeren. Als het aan Louise Fresco ligt, moet dat ook kunnen. De opbrengst per hectare in Afrika, Azië en Zuid-Amerika kan sterk verbeterd worden als daar ook moderne, grootschalige landbouw wordt toegepast.
Het komend decennium zal blijken of dat gaat lukken.
Westerse landen en Westerse bedrijven hebben alvast grote hoeveelheden landbouwgrond in Afrika en Zuid-Amerika gepacht. Op farmlandgrab.org kun je deze neokoloniale trend volgen.
Een voorbeeld uit Guatemala
Landbouwexpert Aalt Dijkhuizen vindt dat de intensieve landbouw, zoals wij die in Nederland toepassen, ook in de rest van de wereld moet worden toegepast. Dan gaat de opbrengst per hectare grond omhoog en kunnen we nog meer mensen voeden.
De hoge opbrengsten van de intensieve landbouw en veeteelt in Nederland, moeten een voorbeeld zijn voor de rest van de wereld. Wij zijn de Usain Bolt van de voedselproduktie, vindt Dijkhuizen.
Maar Dijkhuizen ziet een paar zaken over het hoofd.
1. Nederland importeert zeer veel landbouwprodukten ten behoeve van de veeteelt uit de tropen. Het gaat om enorme hoeveelheden soja: ca. 15% van het veevoer in Nederland bestaat uit soja.
2. Nederland importeert fosfaat, een onmisbare (kunst)meststof om de landbouwproduktie te verhogen.
3. De Nederlandse landbouw gebruikt veel aardolie als brandstof voor machines en aardolieprodukten zoals pesticiden. Die aardolie moet ook worden geïmporteerd.
Nederland importeert daarnaast heel veel voedsel om de eigen bevolking te voeden. Alle rijst, die wij eten wordt geïmporteerd. In de wintermaanden worden veel aardappelen, groenten en fruit geïmporteerd uit landen waar het nooit echt winter wordt.
Misschien produceert Nederland niet eens voldoende voedsel om de eigen bevolking te voeden. Ik denk dat Aalt Dijkhuizen dat ook niet zeker weet.
Anders voldoe je niet aan de morele opdracht om meer mensen te voeden
Aalt Dijkhuizen vindt dat de voedselproduktie nog verder omhoog moet, zodat we meer mensen kunnen voeden. Dat schijnt onze morele plicht te zijn.
Ik betwijfel dat.
Het kan toch niet onze morele plicht zijn om de gehele Aarde om te ploegen tot akkers om zoveel mogelijk mensen te kunnen voeden. Moeten wij mensen ernaar streven om de wereldpopulatie te laten groeien tot 9 miljard?
En wanneer zijn er dan genoeg mensen, meneer Dijkhuizen?
Is 10 miljard genoeg? Of 15 miljard? Of misschien pas 100 miljard?
Er is altijd een grens aan populaties, meneer Dijkhuizen.
Je kunt de eendjes in de vijver in het park bijvoeren, zodat er volgend jaar twee keer zoveel eendjes zijn.
Je kunt de dieren in de Oostvaardersplassen in de winter bijvoeren, zodat ze niet doodgaan van de honger. Dan sterven er volgende winter juist meer dieren van de honger.
In de vrije natuur is de hongerdood waarschijnlijk de meest voorkomende doodsoorzaak. Het is (voor dieren) de normaalste zaak van de wereld om te sterven van de honger. Zo blijft de populatie binnen de perken, binnen de draagkracht van de omgeving.
Wij mensen zijn ook dieren en zouden ons moeten schikken naar de algemeen geldende natuurwetten.
Mensen zoals Aalt Dijkhuizen en Louise Fresco denken echter dat het onze morele plicht is om zoveel mogelijk mensen te voeden en in leven te houden.
Waarschijnlijk worden ze ook door andere motieven gedreven:
Dijkhuizen ziet de intensieve landbouw en veeteelt als: “een grote kans voor de Nederlandse economie in een van de groeimarkten van de toekomst.”
Kortom: die morele plicht is bijzaak… het gaat eigenlijk om geld voor Dijkhuizen en zijn bedrijfstak.
In de Verenigde Staten groeit het voedselhulp-programma SNAP explosief. In december 2007, net voor het begin van de grote recessie, ontvingen 27,4 miljoen Amerikanen voedselbonnen. Vier jaar later is dat gestegen tot 46,3 miljoen. Als je inzoomt op Los Angeles zie je een dezelfde stijging, van 600.000 naar meer dan 1 miljoen.
Veel van de Californiërs, die voedselhulp ontvangen, zijn werkeloos. Ze zouden heel goed een stukje land in het vruchtbare Californië kunnen bewerken en ten minste voor een deel hun eigen voedsel kunnen verbouwen. Maar de cultuur van zelf voedsel verbouwen bestaat niet meer. Hij is niet onderdrukt door politiek of grote bedrijven, de mensen zijn zelf vergeten dat ze dat kunnen. En dat komt omdat de overheid ze tegemoet komt met voedselbonnen.
Je kunt dat goed vergelijken met de voedselhulpprogramma’s bij hongersnoden. Zolang men vluchtelingen voedselhulp blijft geven zullen ze in het vluchtelingenkamp blijven afwachten: er is geen prikkel om verder te trekken naar vruchtbaar gebied en om weer zelf aan de slag te gaan.
In Europa worden ook steeds meer mensen afhankelijk van voedselhulp of voedselbanken. En ook deze mensen kunnen aan de slag gaan om zelf voedsel te gaan produceren.
In de 18e eeuw werd er in de Britse stad Guildford volop voedsel geproduceerd. Op de kaart hieronder (uit 1793) zie je tientallen kavels, waarop iets verbouwd wordt. Zelfs de ‘tuinen’, die geheel door bebouwing omgeven zijn, worden gebruikt voor landbouw.
(klik voor vergroting)
In de Tweede Wereldoorlog werden in Groot-Brittannië tuinen omgevormd tot akkertjes ofwel Victory-gardens
Ik herinner me uit de jaren 70 de Britse comedy ‘The Good Life’ met de begerenswaardige Felicity Kendall. Een Engels echtpaar geeft de brui aan een kantoorcarriere en wordt weer boer en boerin in hun eigen achtertuin.
Als het in de oorlog kon en in de jaren 70, dan moet het ook nu weer lukken om overal volkstuintjes te beginnen. De klanten van de voedselbank zijn veelal werkeloos. Zij kunnen leren hoe ze voor een deel hun eigen voedsel kunnen verbouwen in tuinen, plantsoenen en parken.
Overal in Nederland zijn kleinschalige projecten van Transition Towns. Als ze nu eens langsgaan bij de plaatselijke Voedselbank en kijken of die klanten hebben, die de handen uit de mouwen willen steken en weer zelfvoorzienend willen worden. Dan kunnen de werkelozen weer aan de slag (zij het onbetaald) en kan Nederland langzamerhand weer beter voorzien in de eigen voedselbehoefte.
De Grenzen aan de Groei zijn bereikt. Het zal niet langer lukken om meer dan 6 miljard mensen te voeden. Het stimuleren van de economie of het verstrekken van krediet verandert niets aan de fysieke realiteit. Droogte en overstromingen kun je niet voorkomen door geld te drukken.
Westerse en Aziatische bedrijven en landen zoeken de wereld af naar landbouwgrond. Ze vinden goedkope grond en corrupte regimes in Afrika. Miljoenen hectares vruchtbare grond worden door kortzichtige dictators verpacht voor produktie van voedsel en biobrandstof.
In de World Energy Outlook verwacht BP dat de wereldbiobrandstofproduktie in de komende 20 jaar verviervoudigd. De geïndustrialiseerde landen zullen nog meer landbouwgrond en kunstmest gaan gebruiken om te blijven rijden en vliegen.
In Noord-Afrika leiden de stijgende voedselprijzen tot volksopstanden, ze doen denken aan de voedsel-rellen van 2007 en 2008. In Tunesië heeft dat geleid tot het afzetten van dictator Benali. Egypte lijkt de volgende dominosteen.
In Ivoorkust groeit het besef dat cacao als machtsmiddel kan worden gebruikt.
Wij zullen snel merken dat Afrika zelfbewust wordt. Chocolade zal duurder worden, veel duurder. De sperzieboontjes uit Tunesië en Egypte zullen duurder worden en verdwijnen uit de winkels. De Egyptenaren zullen niet langer toestaan dat voedsel verbouwd op hun grond, wordt verscheept naar West-Europa, naar de landen die Mubarak in het zadel houden.
De pachtovereenkomsten voor landbouwgrond in Afrika zullen onder druk van de bevolking worden opgezegd door nieuwe regimes. Voedselzekerheid zal moeten worden bevochten, we zullen troepen naar Afrika moeten sturen om goedkoop voedsel en biobrandstof veilig te stellen. Of we moeten het weer zelf gaan verbouwen en genoegen nemen met minder.
Lees meer op farmlandgrab.org
