Oneconomische groei II: meer staatsschuld levert steeds minder op

Waarom leent de overheid eigenlijk kapitaal van banken?
Dat doet de overheid om te investeren in een beter en competitiever Nederland. Beter onderwijs leidt tot hoger geschoolde arbeiders. Betere gezondheidszorg brengt het ziekteverzuim omlaag. Betere infrastructuur maakt transport makkelijker en efficiënter. Maar zoals bij alle investeringen is er bij overheidsinvesteringen ook sprake van diminishing returns.
Een snelweg aanleggen zorgt voor heel veel tijdwinst. Die snelweg verbreden levert ook nog wel tijdwinst op, maar alleen tijdens de spits. En de snelweg nog een keer verbreden levert nog nauwelijks tijdwinst op.
Algemene gezondheidszorg leidt tot een lager ziekteverzuim en een hogere produktiviteit. Maar buitengewone gezondheidszorg voor bejaarden en gehandicapten levert voor de BV Nederland weinig op behalve dan een mooi humaan imago.

Het kapitaal dat de overheid leent van banken werkt verslavend. De overheid zal ook blijven lenen als dat eigenlijk niet meer nodig is. De financiële industrie is op haar beurt afhankelijk geworden van de makkelijk lenende overheid. De beide partijen kunnen niet meer zonder elkaar.
De nieuwste cijfers van Eurostat laten zien dat de Nederlandse overheid zich afgelopen jaar nog dieper in de schulden heeft gestoken. De totale Nederlandse staatsschuld steeg het afgelopen jaar met bijna 10 miljard euro naar 451 miljard.
Gelukkig is het Nederlandse BNP ook verder gestegen: met ruim 12 miljard euro naar 655 miljard.

Afnemend rendement op de oplopende staatsschuld
Als je de toename van het BNP deelt door de toename van de schuld dan kom je op een ratio van 1,26. Voor elke euro extra staatsschuld steeg het BNP met 1 euro en 26 cent. Dat klinkt goed, zeker omdat de Nederlandse overheid kan lenen tegen zeer lage rente (rente op 10-jaars-staatsleningen staat al onder de 0,3%). Als je het BNP van 2014 deelt door de huidige Nederlandse staatsschuld dan kom je op een cumulatief langlopend rendement van 1,46. In het verleden was dat cumulatief rendementen hoger.
In 2008 bedroeg de verhouding tussen BNP en de totale staatsschuld nog 1,83. En in 2011 leverde elke euro staatsschuld 1 euro 63 aan BNP op. In onderstaande grafiek is dat afnemende rendement goed zichtbaar.

De rente op Nederlandse staatsleningen daalt gestaag verder. En het rendement van die staatsleningen voor het Nederlands BNP daalt ook verder.
Dankzij de bankiers en centrale bankiers is er geld genoeg om te lenen. Er was nog nooit zoveel geld als nu. Maar helaas is er een gebrek aan rendement. Geld maken is hardstikke makkelijk. Geld op een nuttige manier besteden wordt steeds moeilijker.