De niet-uitgekomen voorspellingen van 10 jaar geleden

Voorspellen is heel moeilijk, vooral de toekomst voorspellen is extreem lastig.
Toch zijn er prestigieuze instituten die zich vaak bezondigen aan toekomstvoorspellingen.

Het Amerikaanse energiebureau EIA (Energy Information Agency) maakt ieder jaar een prognose voor het energieverbruik van het volgende decennium. Die prognose heet Annual Energy Outlook (AEO). Het EIA publiceert gelukkig ook regelmatig een terugblik over de gemaakte prognoses. In december 2018 verscheen een retrospectief overzicht van de Annual Energy Outlooks van de afgelopen decennia. Ik ben er eens ingedoken en laat hieronder zien hoe ver de prognoses en de werkelijkheid uit elkaar kunnen lopen.

Aardolieverbruik in de VS 2007 – 2017
Het aardolieverbruik in de VS daalde sinds 2007 licht. In 2017 werden 7255 miljoen vaten olie verbruikt: 3,9% minder dan in 2007.
De prognose uit 2007 schatte het verbruik in 2017 op ruim 8500 miljoen vaten.
De grafiek hieronder laat de prognose zien met de stippellijn en het feitelijk verbruik met de rode lijn.

Steenkoolverbruik in de VS 2007 – 2017
Het verbruik van steenkool in de VS is sterk gedaald, doordat er steeds meer aardgas gestookt wordt om elektriciteit op te wekken.
In 2007 werd er 1128 miljoen steenkool verstookt. In 2017 was dat slechts 717 miljoen ton: een daling van maar liefst 36%.
Het EIA ging er in 2007 nog van uit dat het steenkoolverbruik zou groeien tot meer dan 1300 miljoen ton in 2017.
De grafiek hieronder laat de discrepantie tussen de prognose en de werkelijke ontwikkeling zien.

Amerikaans energieverbruik 2007 – 2017
In 2007 lag het totale energieverbruik in de VS op 101 triljoen BTU’s. Volgens de prognose in de Annual Energy Outlook van 2007 zou dat verbruik geleidelijk stijgen tot 114 triljoen BTU in 2017.
Maar de werkelijkheid verliep anders. Het energieverbruik daalde tussen 2007 en 2017 met 3,3% van 101 triljoen BTU naar 97,7 triljoen BTU.
De grafiek hieronder laat de werkelijke ontwikkeling zien (de rode lijn) afgezet tegen de optimistische prognose uit 2007 (stippellijn).

Dalende CO2-uitstoot van de Amerikaanse energiesector
In de AEO van 2007 voorzagen de experts van het EIA dat de CO2-uitstoot van de Amerikaanse energiesector zou stijgen van 6000 miljoen ton in 2007 tot ruim 6700 miljoen ton in 2017. Die prognose wordt in de grafiek hieronder weergegeven met de stippellijn.
Met de rode lijn is de feitelijk opgetreden CO2-emmissie van de energiesector weergegeven.

In 2017 bleek de feitelijke CO2-uitstoot 14% lager dan in 2007. De uitstoot lag maar 23% lager dan de schatting, die het EIA in 2007 maakte.

De nieuwste Annual Energy Outlook AEO2018 kun je downloaden van de EIA-website. Ik garandeer je nu alvast dat de prognoses niet zullen uitkomen.

Aardgaswinning in Groningen loopt verder terug

In de afgelopen 12 maanden is er uit het Groninger-gasveld 20,1 miljard m³ aardgas gewonnen. In de grafiek hieronder zie je de dalende gaswinning uit het Groninger-gasveld over de afgelopen jaren.

In de afgelopen 12 maanden is de Groningse gasproductie verder afgenomen. In maart 2018 werd er nog 2,23 miljard m³ gewonnen, de hoogste productie sinds februari 2017. Maar de gemiddelde productie over de laatste 12 maanden (zie de rode lijn in onderstaande grafiek) is gedaald tot minder dan 1,8 miljard m³ per maand.

De aardgaswinning in Groningen loopt terug, omdat de NAM en de Nederlandse overheid willen voorkomen dat er nog meer aardbevingen optreden in het gebied waar het gas gewonnen wordt. Maar daarnaast moeten we rekening houden met het opraken van het aardgas.
De overheid streeft er nu naar om de gaswinning in Groningen geleidelijk te verminderen tot nul in het jaar 2030.
Als productiedaling in het huidige tempo doorgaat, dan zal er ruim voor 2030 geen gas meer gewonnen worden in Groningen.
Ik heb de trendlijn in bovenstaande grafiek geëxtrapoleerd: zie hieronder.

Hmmm, volgens deze extrapolatie zou het kunnen zijn dat in 2023 de gaswinning in Groningen marginaal zal worden.
De trendlijn is gebaseerd op een korte periode van 3 jaar. Misschien zit ik er wel helemaal naast met deze projectie.

Nederland kan niet meer in eigen aardgasverbruik voorzien

In 2017 werd er uit Nederlandse bodem 43,78 miljard m³ aardgas gewonnen. Uit het Groninger gasveld 23,58 miljard m³ en 20,2 miljard m³ uit kleinere gasvelden. Het binnenlands verbruik van aardgas was groter dan die 43,78 miljard kuub: 46,44 miljard m³ aardgas. Deze cijfers zijn afkomstig uit de JODI Gas World-database en van de website van de NAM.

Nederland was in 2017 een netto-importeur van aardgas: er werd ruim 2,6 miljard m³ aardgas geïmporteerd om in de binnenlandse behoefte te kunnen voorzien. Er is geen sprake meer van een overschot dat geëxporteerd wordt, maar van een tekort dat we moeten importeren om de eigen gasbehoefte te kunnen dekken.

In de afgelopen jaren is de gaswinning in Groningen snel verminderd van ca. 50 miljard m³ per jaar naar ca. 24 miljard m³; een gemiddelde jaarlijkse afname met 7,7%.

De gaswinning uit andere, kleinere gasvelden is ook afgenomen: van ruim 30 miljard m³ naar 20 miljard m³ in 2017. Dit betekent een gemiddelde jaarlijkse afname met 5,9%. Deze afname is het gevolg van natuurlijke factoren en geen vrijwillige beperking opgelegd door de overheid. We kunnen dan ook verwachten dat de winning uit kleinere gasvelden in de komende jaren verder zal teruglopen.

Ik heb de afname van de gaswinning in Nederland over de afgelopen 7 jaar geëxtrapoleerd in onderstaande grafiek. De gaswinning uit kleinere gasvelden zal rond 2027 marginaal worden. De gaswinning in Groningen zal volgens deze lineaire extrapolatie in 2023 stoppen.

Kostenplaatje
De netto-import van aardgas is niet gratis. De prijs van gasvormig aardgas schommelt in Europa rond de 5 euro per miljoen metric BTU (British Thermal Unit). Omgerekend kost de import van 2,6 miljard m³ aardgas een kleine 440 miljoen euro ofwel ruim 26 euro per Nederlander.
De prijs van Russisch aardgas in Europa is aan het stijgen. De prijs in dollars was in januari 2018 maar liefst 38% gestegen t.o.v. een jaar eerder.

Als de winning van aardgas in Nederland verder terugloopt en de prijs van import-aardgas verder stijgt, dan zal de Nederlandse bevolking een steeds hogere gasrekening moeten betalen.

Verminderen van aardgasverbruik
In de afgelopen jaren is de Nederlandse import van aardgas sterk gestegen. Ik verwacht dat de gaswinning uit Nederlandse bodem in de komende jaren verder zal worden verminderd. Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) wil de gaswinning uit het Groninger-gasveld terugbrengen naar 12 miljard m³, het liefst zo snel mogelijk.
Als het binnenlands verbruik van aardgas niet wordt beperkt, zal de import van gas verder stijgen. Die import van gas kan helaas niet blijven groeien en zal uiteindelijk worden beperkt door de capaciteit van de pijpleidingen vanuit Rusland en Noorwegen naar Nederland.

Ik verwacht dat de overheid zal proberen het binnenlands gasverbruik snel te verlagen. Enkele weken terug stuurde de overheid al een brandbrief naar tientallen grootverbruikers van aardgas. De aangeschreven bedrijven verbruiken tezamen 3 miljard m³ gas. Dat is slechts 6% van het totale binnenlands verbruik, maar waarschijnlijk is deze beperking van het binnenlands makkelijker te realiseren dan het gasverbruik van miljoenen huishoudens te verminderen.

Zoals we allemaal al wisten, raakt het Nederlandse aardgas ooit op. Binnen 5 tot 10 jaar zullen we van het aardgas moeten afkicken of volledig afhankelijk worden van duur geïmporteerd aardgas. En dat geïmporteerde aardgas is van een andere samenstelling: het bevat meer brandbaar methaan dan het gas dat we de afgelopen decennia gebruikten. Als we niet afkicken van het Groningse gas en willen overschakelen op import-gas, dan zullen we onze fornuizen, geisers en boilers moeten aanpassen. En dat wordt een moeizame en dure operatie. Mij lijkt het afkicken van aardgas de beste optie.

De terugkeer naar duurzame, hernieuwbare energie

Tweehonderd jaar geleden, aan het begin van de 19e eeuw, was 90% van alle energie, die de mens verbruikte, duurzaam en hernieuwbaar. De mensen verplaatsten zich te voet en de energie daarvoor kwam uit plantaardig en dierlijk voedsel. Vracht werd vervoerd met paard en wagen, trekschuiten en zeilschepen. De energie voor dat vervoer kwam uit voedsel en de wind. Nijverheid was grotendeels handarbeid en slechts voor een klein deel gemechaniseerd, aangedreven door waterkracht, wind of spierkracht. Huizen werden verwarmd door plantaardige brandstof (hout en turf) te stoken of ze werden niet verwarmd.

In de 19e en 20e eeuw is de mens geleidelijk aan overgestapt van duurzame energie naar fossiele energie. Nu, aan het begin van de 21e eeuw komt slechts 10% van de energie die de mens gebruikt uit duurzame bronnen. In de grafiek hieronder is dat mooi weergegeven.

In de komende decennia willen overheden, politici en activisten het aandeel duurzame energie weer vergroten naar 20%. In klimaatakkoorden wordt dat streven vastgelegd en klimaatbeleid is er op gericht om dat te bereiken.

Eigenlijk willen wij met zijn allen weer terug naar de situatie van voor 1950 en nog liever terug naar de situatie uit het begin van de 18e eeuw.
De eenvoudigste manier om dat te bereiken is transport, nijverheid en verwarming weer te gaan organiseren, zoals we dat vroeger deden. Dus te voet, met paard en wagen of zeilschepen, met spierkracht en verwarmen met hout en turf.

Helaas kiezen politici en activisten voor andere, ingewikkelde oplossingen. Het opwekken van elektriciteit met zonnepanelen, windmolens, waterkracht en getijden. Het opslaan van elektrische energie in accu’s en batterijen en het transporteren van elektrische energie over duizenden kilometers. Het verwarmen van gebouwen met aardwarmte en warmte, die zomers is opgeslagen in grondwater.

Ik vraag me af of het aanleggen van al die complexe netwerken en voorzieningen wel de juiste aanpak is. Ook omdat de meeste mensen hun huidige luxe levensstijl niet willen aanpassen. We zijn gehecht aan auto’s, vliegtuigen, supersnelle treinen, voedsel uit de tropen, roltrappen en behaaglijk verwarmde huizen.  We willen niet terug naar de tijd van dikke truien, lokaal geproduceerd voedsel en je leven lang in dezelfde stad doorbrengen.
Ik sta achter het streven om af te kicken van fossiele energie en terug te keren naar duurzame energie. Maar ik vind de technologische, complexe oplossingen, die  politici en klimaatactivisten aandragen de verkeerde weg om dat te bereiken.

Europa wordt steeds afhankelijker van aardgasimport

In januari 2012 werd er in Europa 31,2 miljard m³ aardgas gewonnen. Vijf jaar later in januari 2017 was de Europese aardgasproductie afgenomen tot 26,3 miljard m³ aardgas. Een afname van 15%.
De getallen hierboven zijn afkomstig uit de JODI Gas World database. Voor de berekening heb ik de cijfers van alle Europese landen, die betrouwbare gasproductiedata rapporteren, met uitzondering van Rusland opgeteld.

Uit dezelfde database kun je de totale Europese gasimport berekenen. In januari 2012 importeerde Europa 60,6 miljard m³. In januari van dit jaar bedroeg de import 69,6 miljard m³: een stijging van bijna 15%.

De grafiek hieronder toont de maandelijkse hoeveelheid aardgas, die in Europa gewonnen wordt en ingevoerd wordt.
De dikke doorgetrokken lijnen in de grafiek geven het voortschrijdend gemiddelde over 12 maanden weer.

Bij deze cijfers wil ik nog even opmerken dat de prijs van het geïmporteerde aardgas tussen 2012 en 2017 flink is gedaald.
In januari 2012 kostte Russisch aardgas 9,55 euro per Miljoen BTU’s (British Thermal Unit). In januari 2017 kostte dezelfde hoeveelheid Russisch gas nog maar 4,84 euro; iets meer dan de helft.

Er worden nog altijd nieuwe gaspijpleidingen aangelegd om aardgas uit Rusland, Centraal-Azië, Iran en Qatar naar de aardgasverslaafden in Europa te brengen. Maar het is niet zeker, dat die pijpleidingen ook voltooid zullen worden en in gebruik genomen zullen worden. Het is wel zeker dat de aardgasproductie in Europa verder zal gaan afnemen. Nederland, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk zijn peak-aardgas al gepasseerd.

Nederlandse aardgasimport-update

In de eerste twee maanden van 2017 importeerde Nederland 7,19 miljard m³ aardgas. Dat is 20% meer dan de 5,83 miljard m³ die in de eerste twee maanden van 2016 geïmporteerd werd. En bijna 70% meer dan de hoeveelheid die Nederland importeerde in de eerste twee maanden van 2015.

De cijfers die ik gebruik voor mijn grafieken zijn afkomstig uit de JODI Gas World database.

In de grafiek hieronder heb ik de maandelijkse Nederlandse import van aardgas vanaf maart 2011 uitgezet.

Sinds de gaswinning uit het Groninger-gasveld in 2015 werd beperkt, is de import van aardgas flink gestegen.
Er gaan stemmen op om de gaswinning in Groningen nog verder te beperken. In dat geval zal de import van aardgas verder moeten stijgen of de export van aardgas beperkt moeten worden of het binnenlands verbruik zal omlaag moeten.
Dat laatste zie ik nog niet zo snel gebeuren. Dus waarschijnlijk zal de export omlaag gaan of de import van gas zal verder oplopen.

Nederlandse buffervoorraad aardgas ruim voldoende voor de winter van 2016-2017

Volgens de gegevens van Gas Infrastructure Europe (GIE) was de Nederlandse gasbuffer op 1 november 2016 voor 95% gevuld.
Op 1 januari 2017 resteerde in de gasbuffer nog 57,7% van de maximale inhoud.
Op 1 maart 2017 was de buffer nog voor 17,1% gevuld.
In de grafiek hieronder wordt het verbruik van de aardgasbuffervoorraad in de afgelopen winter vergeleken met de vorige winter.

Gelukkig waren de maanden februari en maart aan de zachte kant. Zodoende resteerde er op 1 april nog 15% van de aangelegde aardgasbuffer. In een Elfstedenwinter was de buffer wellicht compleet opgestookt.

In de komende zomer zal de bovengrondse (en ondergrondse) aardgasvoorraad weer worden gevuld met aardgas uit eigen bodem of met geïmporteerd aardgas uit Noorwegen of Rusland.
Begin november zal ik