Hoeveel arbeiders zijn er nog nodig in de toekomst?

De economie krimpt. Fabrieken sluiten, winkels sluiten. Kantoorwerk wordt geautomatiseerd, zelfs op de beurs worden handelaren vervangen door computers.
Zijn er in de toekomst nog miljoenen werknemers nodig?
Is het gewoon niet lastig als er zoveel werknemers bezig gehouden moeten worden?
Ze moeten eten, ze moeten ergens wonen. Ze willen medische zorg en ze willen op vakantie. Misschien is het beter om al die mensen een arbeidsloos basisinkomen te geven.
Onderstaande documentaire “Obsolete” gaat over deze ontwikkeling.

Het tweede deel van deze documentaire gaat over “eugenics”, eugenetica. Soms lijkt het net of de machthebbers, de mensen, die wetten maken en beslissingen nemen, het aantal mensen dat rondloopt op Aarde wil verminderen.
Sommige mensen denken daardoor dat de machthebbers (de elite van politici, bankiers en groot-industriëlen) een geheim plan hebben gemaakt om de arme mensen dom en arm te houden en langzaam te laten uitsterven. Daardoor kan de slimme, rijke elite zich makkelijker handhaven en aan de macht blijven.
Het is een duister, onbewijsbaar complot uit een science-fiction film. Maar het is wel interessant om er kennis van te nemen en een mening over te vormen.

Energieverbruik en energievoorziening in Europa nemen af

In de afgelopen 10 jaar is het energieverbruik in Europa gedaald.
Het eerste voorbeeld dat ik wil laten zien is Groot-Brittannië. In de grafiek hieronder staat het energieverbruik per inwoner weergegeven.

Sinds 2006 is het energieverbruik per inwoner afgenomen met 20%: van 3,72 ton olie-equivalent naar 2,93 ton olie-equivalent.
Voor een deel komt dit lagere energieverbruik door energiebesparing. Auto’s zijn zuiniger geworden, net als lampen en elektrische apparaten. En gebouwen zijn beter geïsoleerd.
Voor een ander deel komt het door een afname van energieverslindende economische activiteiten, zoals de bouw, de mijnbouw en zware industrie.

In Nederland zien we eenzelfde ontwikkeling.
In 2006 verbruikte een inwoner van Nederland 5,85 ton olie-equivalent aan energie. In 2015 was dat 4,85 ton olie-equivalent: 17% minder.

Mijn laatste voorbeeld is Griekenland. Daar bedroeg het energieverbruik in 2006 nog 3,07 ton olie-equivalent per inwoner. Afgelopen jaar in 2015 was dat nog maar 2,39 ton olie-equivalent.

Het energieverbruik is gelijk aan de energievoorziening
De hoeveelheid energie, die de gemiddelde Brit verbruikt, is precies gelijk aan de hoeveelheid energie, die voor hem of haar beschikbaar is. Het is heel makkelijk om te beweren, dat de gemiddelde Brit in 2014 of2015 de verwarming hoger had kunnen zetten of meer kilometers had kunnen rijden. Maar dat is een loze en onbewijsbare bewering.
De voorraad opgeslagen energie, in de vorm van opgeslagen aardgas, aardolie-produkten of steenkool is in de afgelopen 10 jaar niet noemenswaardig veranderd. Dus is het energieverbruik feitelijk gelijk aan het energie-aanbod ofwel de energievoorziening.

We zien dus dat de energievoorziening in Europese landen de afgelopen 10 jaar is afgenomen. We kunnen als verklaring aanvoeren dat (zie hierboven) dit komt doordat auto’s, lampen en elektrische apparaten zuiniger zijn geworden. En dat huizen beter geïsoleerd zijn. En dat Europa bewust gekozen heeft om energieverslindende activiteiten, zoals bouw en zware industrie te laten krimpen. Maar ik vraag me af of dat klopt.

Ik denk dat de krimp van zware industrie, bouw en mijnbouw en gevolg zijn van de krimpende energievoorziening van Europa. Door energiebesparende maatregelen in huishoudens heeft Europa nog geprobeerd om meer energie over te houden voor economische activiteiten, zoals mijnbouw en bouw. Maar dat is niet gelukt.
In de afgelopen 10 jaar is het energieverbruik in China, India en andere ‘opkomende economieën” flink gestegen. En een deel van de energie (aardolie, steenkool en aardgas), die vroeger door Europeanen werd verbruikt, gaat tegenwoordig naar Chinezen, Indiërs, Arabieren en Pakistanen.
De totale hoeveelheid energie, die de wereld verbruikt is in het laatste decennium alleen maar gestegen. Maar een steeds kleiner deel van die beschikbare energie komt terecht in Europa.

Het komend decennium zal de hoeveelheid energie, die de wereldbevolking verbruikt, niet verder groeien, maar krimpen. Dat betekent dat ook in China, India, Brazilië enzovoorts, het energieverbruik zal gaan dalen. In Europa zal de dalende trend zich voortzetten. Maak je borst maar nat.

Piek-steenkool: Is de mondiale steenkoolproduktie over haar hoogtepunt heen?

Ik verwachtte het al een paar jaar. In 2015 is de wereldwijde winning van steenkool afgenomen met 4% t.o.v. 2014.
In de grafiek hieronder heb ik de gegevens uit de Statistical Review of World Energy editie 2016 betreffende de mondiale steenkoolproduktie uitgezet. De daling in 2015 is opvallend.

Uit voorlopige cijfers over de eerste maanden van 2016 blijkt de steenkoolproduktie dit jaar nog verder af te nemen. We kunnen heel voorzichtig stellen dat peakcoal, het moment waarop de maximale mondiale steenkoolproduktie wordt bereikt in 2014 is gepasseerd.

De daling van de steenkoolwinning heeft tot gevolg dat er minder CO2 uit steenkool in de atmosfeer is gekomen. Volgens de Statistical review of World Energy werd er in 2015 door de verbranding van fossiele brandstoffen 33508 miljoen ton CO2 uitgestoten. Dat is een stijging van 0,1% t.o.v. 2014.

In de laatste grafiek van deze post laat ik zien dat de mondiale CO2-uitstoot de laatste jaren minder stijgt dan in de eerste 8 jaar van de 21e eeuw.
De rode stippellijn is een extrapolatie van de CO2-uitstoot tussen 2000 en 2009. De werkelijk gehaalde CO2-uitstoot in 2015 ligt een stuk lager.

Misschien dat in 2016 de mondiale CO2-uitstoot daalt: dan kan ik volgend jaar rond deze tijd 2015 uitroepen tot het jaar van peak-CO2.

Nederlanders kopen steeds minder diesel en benzine

In 2015 werd er in Nederland 5,22 miljard liter benzine verkocht. Dat is per hoofd van de bevolking 309 liter per jaar. In 2002 werd er per hoofd van de bevolking 346 liter benzine verkocht.
De verkoop van diesel kwam in 2015 uit op 394 liter per hoofd van de bevolking. In 2008 werd er per hoofd van de bevolking nog 491 liter dieselbrandstof verkocht.

In de grafiek hieronder heb ik de jaarlijkse verkoop (en daarmee het verbruik) van diesel en benzine per hoofd van de bevolking uitgezet. De cijfers zijn afkomstig van het CBS.

De daling van de auto-brandstofverkoop wordt o.a. veroorzaakt doordat auto’s zuiniger en lichter worden. Daarnaast heeft de afname in economische activiteit na de crisis van 2008 – 2009 gezorgd voor een daling van het dieselverbruik. Vooral de bouwsector is kleiner geworden en verbruikt minder brandstof.

Het valt te verwachten dat de verkoop van benzine en diesel in de toekomst nog verder daalt. Veel jongeren kunnen zich geen auto meer permitteren en zijn gewend met openbaar vervoer te reizen. Als de verkoop van elektrische auto’s sterk stijgt, zorgt dit ook voor een lagere benzine en dieselverkoop.
Uiteindelijk daalt de verkoop van benzine en diesel naar nul, maar dat maak ik waarschijnlijk niet meer mee.

Aantal personenauto’s in Nederland al twee jaar niet gegroeid

Volgens de nieuwste cijfers van het CBS waren er in 2014 ruim 8,76 miljoen personenauto’s Nederland. Dat is een fractie minder als in 2012 toen het CBS kwam tot 8,79 miljoen.
In de laatste twee jaar is het aantal personenauto’s in Nederland niet gegroeid.

Hieronder uitgezet het aantal personenauto’s in Nederland sinds 2001.

Peak-auto
De Nederlandse bevolking is de afgelopen jaren wel verder gegroeid. Dus als we kijken naar het aantal auto’s per 1000 inwoners, dan is er de afgelopen twee jaar duidelijk sprake van een daling. In 2012 waren er 525,5 auto’s per 1000 inwoners. In 2014 is dat afgenomen tot minder dan 521.

Ik heb een hekel aan auto’s. Ik vind ze gevaarlijk, ik vind ze te groot en ze stinken. Mijn hele leven lang is het aantal auto’s toegenomen, tot mijn verdriet. Ik ben blij dat ik nog meemaak dat het aantal auto’s in Nederland afneemt.

Aantal gereden kilometers per auto neemt ook af
Volgens berekeningen van het CBS reden de Nederlandse personenauto’s in 2014 gemiddeld 13011 kilometers en lichte stijging t.o.v. 2013 en 2012. In 2012 lag het gemiddeld aantal kilometers zelfs onder de 13000.
Maar over de afgelopen 13 jaar is er toch sprake van een duidelijke afname.

Het auto-tijdperk is over haar hoogtepunt heen. Het aantal auto’s in Nederland zal verder afnemen. Misschien niet ieder jaar, maar over een langere periode zal de dalende trend doorzetten.
Het aantal gereden kilometers zal ook verder afnemen. En persoonlijk vind ik dat heel goed nieuws.

Hoeveel is het Nederlands BBP de laatste 8 jaar gegroeid?

Het CBS berekent elk kwartaal het Bruto Binnenlands Produkt van Nederland. In het tweede kwartaal van 2007 bedroeg dat cijfer 159,15 miljard euro (gecorrigeerd naar het prijsniveau van 2010). In het tweede kwartaal van 2015 is het BBP (geindiceerd naar datzelfde prijsniveau van 2010) opgelopen tot 163,66 miljard.
Een groei van 2,8% over de laatste 8 jaar, gemiddeld 0,35% groei per jaar.

In de grafiek hieronder heb ik het Nederlands BBP in het tweede kwartaal sinds 1995 uitgezet. De cijfers kun je terugvinden in de Statline-website van het CBS.

De zwarte lijn geeft het voortschrijdend gemiddelde weer over 5 jaar.
Wat opvalt is dat tussen 2001 en 2004 het BBP niet groeide. Maar daarna weer wel.
Wat verder opvalt: na 2007 is de groei vrijwel stilgevallen.

Ik heb een tweede grafiek gemaakt van het BBP (herberekend naar prijsniveau van 2010) van ieder kwartaal sinds 2007 (zie hieronder).

De zwarte lijn is het gemiddelde berekend over 8 opeenvolgende kwartalen.
Sinds begin 2007 schommelt het gemiddelde Nederlandse BBP ruwweg tussen de 157 en 160 miljard per kwartaal. De laatste 8 jaar ofwel 32 kwartalen is het Nederlandse BBP eigenlijk niet gegroeid, als je de cijfers herberekend naar het gemiddelde prijsniveau van 2010.