Switch. Een duidelijke, objectieve documentaire over de energietransitie

Gemaakt door Scott Tinker

Komt er nu toch een kunstmatig eiland in de Noordzee?

In november 2007 nam de Tweede Kamer een motie aan van CDA’er Joop Atsma. In de motie werd het toenmalig kabinet gevraagd om een verkennend onderzoek uit te voeren naar een tulpvormige Noordzeepolder. Een meerderheid van de Kamerleden dacht dat zo’n kunstmatige eiland wel haalbaar is. Het initiatief voor het eiland kwam van het Innovatieplatform, voorgezeten door CDA-premier Balkenende.
Het was natuurljk niet haalbaar. Een jaar later zuchtte en kreunde de wereldeconomie onder de kredietcrisis.

In 2017 duiken er nieuwe plannen op om een kunstmatig eiland aan te leggen in de Noordzee, op de Doggersbank om precies te zijn.
Het eiland moet 6 km² groot worden en zal aanleg en onderhoud van grootschalige offshore windmolenparken vergemakkelijken.
De animatie hieronder toont hoe het eiland eruit zal gaan zien. Het wordt niet tulpvormig.

Afgelopen week vormden energiebedrijven uit Nederland, Duitsland en Denemarken een consortium: een eerste stap om dit kunstmatig eiland mogelijk te maken. Voorlopig zal er nog weinig actie ondernomen worden. De aanleg zal plaatsvinden tussen 2030 en 2050.
Er zijn momenteel geen realistische schattingen van de kosten gemaakt.
De aanleg van het eiland zal gepaard gaan met een enorme CO2-uitstoot en het zal ontzettend veel energie gaan kosten. Daarom vind ik het een onzinnig idee.

Nederland gebruikt steeds meer steenkool en de rest van de wereld juist minder

In Nederland worden gasgestookte elektriciteitscentrales gesloten en nieuwe kolencentrales gebouwd. Voor de opwekking van elektriciteit wordt daarom steeds meer steenkool verstookt.
Uit de cijfers van het CBS blijkt dat het steenkoolverbruik in elektriciteitscentrales tussen begin 2010 en begin 2016 met zo’n 70% is toegenomen.
Over 2010 werd er gemiddeld 1,97 miljoen ton steenkool per kwartaal verbruikt door elektriciteitscentrales. Afgelopen jaar was dat gemiddelde 3,37 miljoen ton.

Het CBS gaf in juni ook [url=https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2016/26/elektriciteitsproductie-uit-steenkool-opnieuw-hoger]een persbericht uit over de stijging van het steenkoolverbruik[/url].

Door steenkool te gebruiken in plaats van aardgas stijgt de Nederlandse CO2-uitstoot. De Tweede Kamer wil dat de steenkoolcentrales weer dicht gaan om op die manier de Nederlandse CO2-uitstoot te verlagen. Vooralsnog is er nog geen zicht op sluiting van die centrales.

De rest van de wereld vermindert het steenkoolverbruik
In Groot-Brittannië worden juist de steenkoolcentrales gesloten en schakelen energiebedrijven over op de schonere brandstof aardgas. Afgelopen zomer daalde het aandeel van de steenkoolcentrales in de totale Britse elektriciteitsproduktie tot onder de 10%.

Niet alleen in Groot-Brittannië maar ook Denemarken, Italië, Griekenland en Finland is het verbruik van steenkool het afgelopen decennium gedaald. In Nederland daarentegen steeg het verbruik
In de grafiek hieronder is het jaarlijkse steenkoolverbruik in miljoen ton olie-equivalent van een aantal Europese landen weergegeven. De cijfers komen uit de Statistical review of World Energy 2016 van BP.

Maar het steenkoolverbruik daalt vooral heel sterk in de twee grootste steenkoolverbruikers ter wereld: China en de VS.
In 2015 werd in China bijna 49 miljoen ton olie-equivalent aan steenkool minder verbruikt dan het jaar ervoor. En dit jaar ligt het verbruik van steenkool nog lager.
Over de eerste 8 maanden van 2016 lag de steenkoolproduktie in China 10% lager dan het jaar ervoor. De Chinese import van steenkool is in 2016 weliswaar hoger dan vorig jaar, maar we kunnen ervan uitgaan dat er dit jaar in China nog minder steenkool wordt verstookt dan vorig jaar.
De steenkoolwinning in de VS ligt in 2016 ongeveer 24% lager dan in 2015. En het Amerikaanse steenkoolverbruik lag in 2015 al 12% lager dan in 2014.

De totale hoeveelheid steenkool, die in 2014 wereldwijd werd verstookt, was 3910 miljoen ton olie-equivalent. Dat is ruim 400 keer de hoeveelheid, die in Nederland werd verstookt: 9,1 miljoen ton olie-equivalent.
In 2015 lag het mondiale steenkoolverbruik 1,5% lager en kwam uit op 3840 miljoen ton olie-equivalent. Maar in Nederland steeg het steenkoolverbruik met 17% naar 10,6 miljoen ton olie-equivalent.

Piek-steenkool: Is de mondiale steenkoolproduktie over haar hoogtepunt heen?

Ik verwachtte het al een paar jaar. In 2015 is de wereldwijde winning van steenkool afgenomen met 4% t.o.v. 2014.
In de grafiek hieronder heb ik de gegevens uit de Statistical Review of World Energy editie 2016 betreffende de mondiale steenkoolproduktie uitgezet. De daling in 2015 is opvallend.

Uit voorlopige cijfers over de eerste maanden van 2016 blijkt de steenkoolproduktie dit jaar nog verder af te nemen. We kunnen heel voorzichtig stellen dat peakcoal, het moment waarop de maximale mondiale steenkoolproduktie wordt bereikt in 2014 is gepasseerd.

De daling van de steenkoolwinning heeft tot gevolg dat er minder CO2 uit steenkool in de atmosfeer is gekomen. Volgens de Statistical review of World Energy werd er in 2015 door de verbranding van fossiele brandstoffen 33508 miljoen ton CO2 uitgestoten. Dat is een stijging van 0,1% t.o.v. 2014.

In de laatste grafiek van deze post laat ik zien dat de mondiale CO2-uitstoot de laatste jaren minder stijgt dan in de eerste 8 jaar van de 21e eeuw.
De rode stippellijn is een extrapolatie van de CO2-uitstoot tussen 2000 en 2009. De werkelijk gehaalde CO2-uitstoot in 2015 ligt een stuk lager.

Misschien dat in 2016 de mondiale CO2-uitstoot daalt: dan kan ik volgend jaar rond deze tijd 2015 uitroepen tot het jaar van peak-CO2.

Mijn eigen energie- en gasverbruik deel 3

Deze week kreeg ik van mijn energieleverancier te horen hoeveel elektriciteit en aardgas mijn huishouden afgelopen jaar verbruikte.
Het elektriciteitsverbruik daalde van 3390 KWh in 2014 naar 3049 KWh in het afgelopen jaar, een besparing van 10%.
In de grafiek hieronder zie je het elektriciteitsverbruik sinds 2010.

In het afgelopen jaar verstookte mijn huishouden 545 m³ gas. In 2014 was dat 10% meer: 602 m³. Twee jaar geleden was het gasverbruik nog lager: 495 m³.

Doordat ons energieverbruik is gedaald rekent de energiemaatschappij komend jaar ook een lager maandbedrag: ruim 100 euro per maand.
Ik ga eens kijken of ons energieverbruik en daarmee onze energierekening nog wat verder omlaag kan.
Wordt vervolgd.

De makkelijk winbare steenkool raakt op

In een artikel op het weblog Peak Oil Barrel wordt door Dennis Coyne een modelberekening gepresenteerd over de hoeveelheid steenkool, die nog op een economisch rendabele manier uit de aardkorst gewonnen kan worden.
De auteur rekent vanuit 3 verschillende uitgangsituaties, waarbij de oorspronkelijk aanwezig winbare steenkoolreserves uiteenlopen van 390 Gigaton olie-equivalent (Gtoe), tot 620 Gigaton olie-equivalent.
In de grafiek hieronder zijn geschatte steenkoolproduktiecurves voor die uitgangsituaties weergegeven.

De schattingen van de totale hoeveelheid winbare steenkool, die Coyne maakt, zijn gebaseerd op het eerdere werk van andere auteurs.

Net als bij de peakoil-theorie van King Hubbert, stelt Dennis Coyne dat de steenkoolproduktie een afgeleide is van de hoeveelheid ontdekte steenkoolreserves.
Eerst worden steenkoolreserves ontdekt. Na een aantal jaar wordt de ontginning van die reserves opgestart en begint de produktie.

De ontdekking van steenkoolreserves, het ontginnen van de reserves en het verhogen van de steenkoolproduktie volgen elkaar op in de tijd.
Er zijn geen historische gegevens bekend over de ontdekking van steenkoolreserves. De groene curve in de grafiek hieronder is een schatting van de auteur. Volgens die schatting werd rond het jaar 1900 werd er jaarlijks 5500 miljoen ton olie-equivalent (Mtoe) aan de bekende steenkoolreserves toegevoegd. Tegenwoordig wordt er jaarlijks nog zo’n 500 Mtoe aan nieuwe reserves ontdekt.

De blauwe curve geeft de steenkoolreserves aan, die jaarlijks in produktie worden genomen. Ook dat is een schatting van de auteur. Deze curve loopt 40 tot 50 jaar achter bij de ontdekkingscurve. De rode curve geeft de mondiale steenkoolproduktie weer. De produktiecurve loopt 100 tot 120 jaar achter bij de ontdekkingscurve.
Volgens dit rekenmodel zal de mondiale steenkoolproduktie 100 tot 120 jaar na de ontdekking van steenkoolreserves een maximum bereiken: ergens tussen 2000 en 2030.
Dit is slechts een korte samenvatting. Het gehele (Engelstalige) artikel van Dennis Coyne is duidelijker en zeker de moeite van het lezen waard.

Het scenario met de laagste reserves (390 Gtoe) nader bekeken
Dennis Coyne heeft ook een paar grafieken gemaakt voor het Low Case URR (Ultimate Recoverable Resource) waarbij de maximaal winbare hoeveelheid steenkool geschat wordt op 390 Gtoe. In dit Low Case-scenario is er een scherpe produktiepiek op in de eerste 20 jaar van de 21e eeuw (de rode curve in de grafiek hieronder).

Rond 2050 is de jaarlijkse produktie dan alweer gedaald tot 1500 Mtoe per jaar, vergelijkbaar met de produktie tussen 1975 en 1980.
De auteur doet voor zijn model veel aannames en schattingen en heeft eigenlijk maar één reeks van feitelijke data waaraan hij zijn model kan toetsen: de jaarlijkse mondiale steenkoolproduktie in de afgelopen eeuw.
In de laatste grafiek is de mondiale steenkoolproduktie weergegeven met oranje plusjes. Door die puntenreeks is een groene curve getekend: de produktiecurve, die heel goed de produktiecurve uit het rekenmodel volgt.

Als de mondiale steenkoolproduktie de komende jaren verder daalt, dan kunnen we voorzichtig gaan aannemen dat de maximaal winbare hoeveelheid steenkool op aarde in de buurt ligt van die 390 Gigaton olie-equivalent. En dat de mensheid al ongeveer de helft van die hoeveelheid heeft opgestookt.
(wordt vervolgd)